9 juli 2015

Stopmomenten thuis en in de klas


Kinderen hebben een druk leven thuis en op school. En soms verliezen ze zich wat teveel. Je kunt ze leren verschillende ‘stopmomenten’ in te bouwen in een dag. Hierdoor trainen ze hun aandachtsspier. Enkele voorbeelden van hoe en waarmee je dat kan doen.
Stopmomenten zijn actieve momenten waarin kinderen onderzoeken wat er is. Gewoon opmerken, zonder oordeel, zonder dat het hoeft te veranderen. Stopmomenten zijn goed voor het brein. Stoppen is een bewuste en actieve bezigheid. Het trainen van de aandachtspier zorgt ervoor dat kinderen hun aandachtvaardigheden (beter) ontwikkelen. Ook leren ze hun impulsen beter te reguleren.

De klankschaal – een uitnodiging om te stoppen

Een klankschaal is een metalen muziekinstrument. Er zijn grote, kleine, dikke of dunne. Je bespeelt ze met een klopper. Klankschalen werken door middel van resonantie: als je er rustig een tik tegen aan geeft, voel je de trillingen van het geluid. Het geluid kan een anker worden, een hulpmiddel om kinderen te helpen bewuster aanwezig te zijn. In dat moment leer je kinderen zichzelf te vragen: ‘Wat merk je op? : Waar zit mijn ademhaling/ Wat voel ik in mijn lijf?/ Waar zit ik met mijn gedachten, emoties? Kinderen ‘luisteren’ tijdens het stopmoment met aandacht naar waar ze dat moment zijn. Ze hoeven er verder niets mee te doen.
Kinderen vinden het vaak geweldig als ze de schaal mogen bedienen. Introduceer een klankschaal goed. Het is geen bel om kinderen te laten luisteren naar jou als ouder/ leerkracht maar een uitnodiging om even tot zichzelf te komen. En voor jezelf als leerkracht of opvoeder geldt natuurlijk hetzelfde.

Stille zone in de klas – de klas als stille zone

Een onderwijsruimte moet op een effectieve stimulerende manier ingericht worden. Een stille zone in de ruimte biedt veel kinderen de kans een rust- of terugtrek moment te kiezen, als zij daaraan behoefte hebben. Je kunt die zone samen met kinderen inrichten. Door zich regelmatig terug te trekken leren kinderen naar zichzelf te luisteren èn de stiltewens van de ander te respecteren. Gebruik ook de hele ruimte van de klas als een stille zone waarin je samen oefent even aandachtig stil te zijn. 

Opmerkzaamheid op informatie: de ‘crapdetector’

We krijgen dagelijks een enorme hoeveelheid informatie te verwerken. En het lijkt steeds lastiger om te ontdekken wat goede informatie is en wat ‘crap-informatie’ is. Eigenlijk is het simpel: welke informatie geeft positieve energie en welke ondermijnt je? Volwassenen en kinderen hebben hulp nodig bij het ontwikkelen van hun ‘crapdetector’. Dat is een opstap naar informatievaardigheid. Het is net als met eten: gezond informatie consumeren is positief voor gezond informatiemanagement. Het woord crapdetection komt van Howard Rheingold die in 2012 zijn boek Net Smart - How to thrive online schreef. Het boek staat boordevol mindful tips om informatie beter te managen.

Bewuster in het digitale

Gamen en internetten is leuk en soms wat verslavend. Als je bijvoorbeeld meer dan een uur aan het gamen bent, ga je steeds meer op de automatische piloot draaien. Dat betekent dat bepaalde delen van je hersenen uit gaan. Je raakt de tijd kwijt en eigenlijk ook jezelf. Je kunt tablet en gametijd inperken. Maar misschien nog veel belangrijker:  leer kinderen tijdens hun internet- of gametijd regelmatig een stopmoment in te lassen. Dat kan bijvoorbeeld met Online mindfulness bell  (online versie) of met Mindfulness bell (gratis Android app) . Deze digitale klankschalen kun je automatisch instellen, bijvoorbeeld elke 10 minuten. Door even naar de ademhaling en het lijf te gaan, schakel je de automatische piloot weer uit. En daardoor worden bepaalde delen in de hersenen weer geactiveerd.
Door Saskia Dellevoet, MediaCoach en Mindful coach, juli 2015 
Dit artikel is onderdeel van het dossier Mindfulness op Opvoeding en onderwijs